Potrzebujemy jeść i pić, by żyć. A nawet więcej – potrzebujemy zdrowo się odżywiać, by zapewnić sobie jak najlepsze warunki do zdrowia. Osoby z PKU mają dodatkową wytyczną, która uściśla, jakie jedzenie jest dla nich zdrowe i w jakich proporcjach mogą je spożywać.
Dieta niskobiałkowa wymaga, jak każda dieta, wypracowania w sobie nawyku zarówno spożywania określonych produktów, jak i wykluczania tych wysokobiałkowych, ale nie będzie stosowana z powodzeniem bez zaangażowania osobistego i silnej woli. Do wytrwania w diecie, czy po prostu do życia wraz z nią niezbędne jest planowanie jedzenia, wybieranie produktów dozwolonych, a tym samym rezygnacja z podjadania i wyjątków, ale to jest z w zasadzie chyba oczywiste, warto zrozumieć, że potrzebne są przede wszystkim zasoby energetyczne i trening, aby tak żyć.
Na początku, kiedy dziecko jest małe, za dietę odpowiedzialni są rodzice. To oni gotują, wybierają produkty, przeliczają zawartość białka, jeżdżą z dzieckiem na konsultacje do poradni. Jednak z czasem, gdy małe dziecko dorasta, ma coraz więcej możliwości samodzielnej eksploracji świata, to nie zakazy, nakazy, plany rodziców dotyczące jedzenia mają największą moc, ale własna silna wola, przekonanie i rozpoznawanie, co jest dla danej osoby dobre i wybieranie tego, co dobre.
Najważniejsze, by odkryć i uświadomić sobie, że sami dla siebie jesteśmy ważni i jeśli nie będziemy grali do jednej bramki z samym sobą, to chociażby ktoś nas pilnował 24h/dobę, to i tak nie miałoby to sensu. Zasada jest prosta – jak człowiek chce sobie zaszkodzić lub nie czuje się sam dla siebie ważny, to znajdzie sposób, żeby ominąć ograniczenia.
Dlatego dieta powinna być wyborem, bo chcemy być zdrowi, chcemy być dla siebie dobrzy, chcemy stwarzać sobie najlepsze warunki do rozwoju i stabilności psychicznej oraz poznawczej.
Czym jest silna wola?
Silna wola to zdolność do samokontroli, umiejętność radzenia sobie z impulsami, zrezygnowania z natychmiastowej, chwilowej przyjemności, żeby osiągnąć długoterminowe cele. Może być porównana do mięśnia, który można rozwijać, wzmacniać, ale ma on także swój potencjał i zbyt eksploatowany może doznać kontuzji. Silna wola jest podatna na wahania, a te zależą od szeregu czynników, na większość z nich mamy wpływ, choć nie zawsze jesteśmy świadomi, że mają one aż takie znaczenie na nasze postanowienia.
Silna wola spada wraz ze zmniejszaniem się pokładów energii u człowieka, czyli jak jesteśmy niewyspani, zestresowani, zmęczeni na koniec dnia, nasze ważne potrzeby są sfrustrowane, będzie trudniej wytrwać. Ważne jest także unikanie sytuacji, w których pojawiają się różne pokusy.
Jak ćwiczyć silną wolę i wytrwać w postanowieniach?
Oto kilka porad, warto je przetestować.
- Zorganizuj sobie przestrzeń i energię na dbanie o siebie tu i teraz.
- Zminimalizuj liczbę swoich “pożeraczy czasu” Czyli wszelkich aktywności, które nie wnoszą wartości dodanej do Twojego życia, a jedynie konsumują Twój cenny czas. Może to Netflix, Instagram, wiadomości, które nic nie wnoszą, a zabierają czas na przyszykowanie posiłku, aktywność fizyczną czy inne postanowienia.
- Wysypiaj się
Bez odpowiedniej regeneracji nie możemy wytrwać w tym, co wymaga wydatkowania energii, idziemy wtedy na skróty, a to najczęściej nie jest ani dobre, ani zdrowe. - Dbaj o regularne posiłki
Dostarczanie sobie energii to podstawa do tego, aby mieć siłę na zwykłe, ale zdrowe życie i na niezwykłe w nim wyzwania. - Relaksuj się Aby mieć siłę i energię do wysiłku i zwykłego funkcjonowania, trzeba uzupełniać zasoby – nie żałuj czasu na spacer, spotkanie z przyjaciółmi, czytanie książki, na to, co sprawia, że bardziej ci się w życiu „chce”.
- Nie zadręczaj się, ale podejmuj ze sobą współpracę
Jeśli ci coś nie wychodzi, popełniasz błędy, potykasz się, zastanów się, co się z tobą dzieje, jak to rozumiesz, czego potrzebujesz do zmiany, samokrytyka nic tu nie pomoże. - Myśl pozytywnie o sobie, o diecie, o swoich postanowieniach. One są Twoim wyborem.
- Wyznaczaj sobie granice
Najpierw ugotuję, potem obejrzę film. Odmówię, gdy ktoś mnie poczęstuje batonem. - Unikaj miejsc i sytuacji, w których tracisz kontrolę nad swoimi impulsami.
- Planuj i weryfikuj
- korzystaj z notatnika, aplikacji, które pomogą ci sprawdzić, na jakim jesteś etapie realizacji swoich postanowień
- po potknięciach zastanów się, co możesz zmienić na przyszłość, żeby ta sytuacja się nie powtórzyła
- zaplanuj:
kiedy będziesz robić to, co postanawiasz np. gotować, jeść, ćwiczyć, spotykać się z przyjaciółmi
jaki czas będziesz na to poświęcać
jak potrzebujesz się do tego przygotować
jak zabezpieczysz czas na to (z czego zrezygnujesz, co ograniczysz, co usprawnisz, z jakiej pomocy skorzystasz)
ustaw przypominajki (w telefonie, na lodówce, w kalendarzu)
- Stwórz sobie warunki do zgodnego życia z dietą
- bądź w kontakcie z poradnią
- konsultuj swoje niepewności
- rozszerzaj bazę przepisów i dań, które ci smakują a są zgodne z dietą PKU
- twórz listy zakupowe produktów faktycznie Ci niezbędnych
- nie przechowuj niezdrowych dla ciebie przekąsem i produktów, do których masz słabość
- planuj, gdzie będziesz jeść i co, także podczas wyjść i spotkań towarzyskich, rodzinnych
- angażuj się w życie społeczności PKU
Jeśli się potkniesz. to wstań i dalej zmierzaj do celu. Każdemu zdarzają się gorsze chwile, ale to nie powód, by przestać dbać o siebie. MIŁOŚĆ, CIERPLIWOŚĆ I MOTYWACJA – to są prawdziwi sprzymierzeńcy dobrych zmian i wytrwania w postanowieniach.
Dorota Gromnicka
