Młode osoby, które planują rozpoczęcie współżycia lub świadomie je podjęły powinny mieć wiedzę odnośnie metod zabezpieczania się przed ciążą i innymi konsekwencjami współżycia. Ogólna dostępność do Internetu oraz informacji, których autorami często są osoby nie posiadające fachowej wiedzy na ten temat powodują ogromy chaos w głowach młodych ludzi.
Dorastanie jest okresem przejściowym do dorosłości. To okres eksperymentów i prób, mierzenia sił, podejmowania ryzykownych zachowań, co skutkuje zwiększonym wskaźnikiem niechcianych ciąż i chorób przenoszonych droga płciową.
W tym czasie wielu młodych ludzi rozpoczyna swoje życie seksualne. Badania naukowe pokazują, że 20% dziewcząt i 28% chłopców ma już za sobą pierwsze kontakty seksualne w wieku 15 lat. Wczesne rozpoczęcie współżycia wiąże się bardzo często z brakiem właściwego, skutecznego zabezpieczenia.
Zgodnie z zaleceniami WHO nastolatki i młode kobiety powinny stosować formę podwójnego zabezpieczenia w postaci wysoce skutecznej metody antykoncepcyjnej w połączeniu z prezerwatywą celem jednoczasowej ochrony przed zajściem w ciążę i chorobami przenoszonym droga płciową. Dobór danej metody zawsze jest bardzo indywidualny oparty o stan zdrowia, wywiad rodzinny wyniki badań biochemicznych z krwi oraz oczekiwania danej Pacjentki. Warto również podkreślić że oprócz zalet antykoncepcyjnych preparaty hormonalne przynoszą korzyści w postaci złagodzenia bolesnych skurczów macicy , nadmiernych krwawień, trądziku, nadmiernego owłosienia i przetłuszczania się włosów.
Intensywne badania nad skuteczną i bezpieczna metodą antykoncepcji doprowadziły do wprowadzenia wielu nowych metod o niskiej dawce hormonów w porównaniu z ich prekursorami. Oprócz doustnych tabletek antykoncepcyjnych pojawiły się systemy transdermalne w postaci plastrów, wewnątrzmaciczne systemy antykoncepcyjne, antykoncepcja w postaci implantów oraz hormonalnych pierścieni dopochwowych. Należy również wspomnieć o antykoncepcji awaryjnej w przypadku podjęcia współżycia bez zabezpieczenia lub podejrzenia zawodności stosowanej metody. W takim przypadku tabletkę, przepisaną przez lekarza, należy przyjąć w czasie nie przekraczającym 72 godzin od stosunku płciowego.
Zgodnie z wytycznymi PTG przed włączeniem antykoncepcji u dziewcząt zaleca się przeprowadzenie badania klinicznego uwzględniającego wywiad lekarski, badania fizykalne, pomiar ciśnienia tętniczego badania biochemiczne z krwi oraz badania ginekologicznego. Wybór metody jest bardzo indywidualny i czas w którym udaje się ustalić najlepszy dla danej Pacjentki preparat również może być bardzo zróżnicowany. Należy również zaznaczyć że nauczenie się korzystania z danej metody, która skutecznie ochroni nas przed niechcianą ciążą może wynosić nawet parę miesięcy. Dlatego już teraz warto pomyśleć o swoich planach na najbliższe miesiące i spokojnie się do nich przygotować.
Jednym z powodów dla których przeciętna nastolatka zwleka z decyzją o włączeniu antykoncepcji jest obawa przed przyrostem masy ciała. Wyniki przeprowadzonych badań klinicznych, wykazały że zwiększenie wagi nie stanowi większego problemu, a stan cery zwykle ulega poprawie. Nie ma również dowodów na to, że stosowanie antykoncepcji hormonalnej hamuje wzrost układu rozrodczego lub w jakikolwiek inny sposób wpływa na płodność w przyszłości.
W przypadku stosowania antykoncepcji hormonalnej najważniejsza i kluczowa jest systematyczność jej przyjmowania. Niezależnie od drogi podania preparatu (doustna lub podskórna) ważne jest przestrzeganie stałej pory i obserwowanie własnego organizmu, który bardzo często daje nam sygnały. Należy również pamiętać, ze niektóre preparaty (np na bazie dziurawca), antybiotyki oraz wymioty i biegunka mogą osłabić działanie tabletki i mimo jej systematycznego przyjmowania, metoda będzie nieskuteczna.
Kremy, pianki, czopki antykoncepcyjne dostępne w aptekach lub drogeriach nie są najlepszą metodą dla młodych kobiet, ponieważ ich przyjmowanie wymaga odpowiedniego odstępu czasowego od stosunku płciowego oraz należy je dokładnie umieścić we właściwym miejscu i konsekwentnego stosować. Ich skuteczność jest znacząco mniejsza niż preparatów hormonalnych oraz nie zabezpieczają one przed chorobami przenoszonym droga płciową (w tym HIV).
Wiele młodych osób polega wyłącznie na prezerwatywach. Ich skuteczność w rozprzestrzenianiu się chorób przenoszonych droga płciową jest bezsporna (tym HIV, HPV- główny sprawca powstawania raka szyjki macicy, HCV, chlamydii, mykoplazm ureaplazm- które nieleczone mogą doprowadzić do niepłodności w przyszłości). Ich zaletą jest to, że ich uzyskanie nie wymaga wizyty u lekarza i recepty, co jednak stwarza ryzyko niedostatecznej wiedzy niezbędnej do właściwego stosowania tej metody.
Niestety mimo wprowadzenia wielu metod o udowodnionej skuteczności i wygodzie, wciąż stosowanie jej u młodych kobiet jest ograniczone. Coraz więcej nastolatek zachodzi w nieplanowana ciążę i coraz wcześniej zapadają na choroby będące konsekwencją nieprzemyślanych decyzji. Nie wierzmy w to że a nuż się uda, nie budujmy życia na mitach i opowieściach z Internetu, które dalekie są od rzeczywistości. Tak jak ważny jest wygląd zewnętrzny, zdrowa dieta, tak ważne jest nasze zdrowie na które wpływ mamy przede wszystkim my. Pomyślmy o tym już teraz. Zachęcam do wcześniejszych wizyt w gabinecie ginekologicznym z mamą, ciocia przyjaciółką. Zachęcam do otwartych i szczerych rozmów z osobami, które maja wiarygodna i sprawdzoną wiedzę. Tylko obustronne zaufanie ze strony lekarza jak i Pacjentki umożliwi bezpieczne wejście w dorosłość i wspólna radość z realizacji marzeń.
autor: lek. med Joanna Korabel
Piśmiennictwo
1. Speroff L., Darney P.D., Antykoncepcja: 2007; 353-368
2. Skrzypulec Plinta V.,Drozdzol-Cop A., Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia t5 zeszyt 2 96-99,2012 Antykoncepcja u młodocianych
3. Rekomendacje PTG 2006-2011
4. Gillebaud J. Antykoncepcja pytania i odpowiedzi 2005
